Gmina Pysznica

Pysznica graniczy od południa z gminami Nisko i Ulanów (powiat niżański), od wschodu z gminą Jarocin (powiat niżański) od północy z gminą Zaklików (powiat stalowowolski) od zachodu z gminami Stalowa Wola oraz Radomyśl nad Sanem.

Północno-wschodnia granica Gmina Pysznica jest również granicą powiatu stalowowolskiego i województwa podkarpackiego. Na tym odcinku gmina Pysznica graniczy z gminami Potok Wielki, Modliborzyce oraz Janów Lubelski położonymi na terenie powiatu janowskiego w województwie lubelskim. Powierzchnia gminy wynosi 14 782 ha, zamieszkuje ją 10 510 mieszkańców (stan na 10.2014 r.)

Rys historyczny

Teren obecnej gminy Pysznica zamieszkiwany był już w czasach prehistorycznych, o czym świadczą odkrycia archeologiczne w Pysznicy, Jastkowicach i Kłyżowie. Znalezione materiały w znacznej części stanowią zbiory Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli. Niektóre eksponaty są w posiadaniu Muzeów Okręgowych w Rzeszowie i Sandomierzu.

Na cmentarzysku ciałopalnym w Pysznicy, przy obecnej ulicy ks. Wł. Szubargi, odkryto 772 groby. Przebadane groby zawierały:

  1. naczynia (wazowate, garnkowate, misy, kubki, czerpaki i inne) wykonane z gliny, ozdabiane niekiedy przed wypaleniem odciskanymi i rytymi szlakami,
  2. elementy metalowe (kółka-skręty, paciorki, szpile, zawieszki, bransolety, guziki, grociki i inne),
  3. wytwory krzemienne.

Według informacji zawartych w publikacji „Cmentarzysko ciałopalne z przełomu epok brązu i żelaza w Pysznicy” autorstwa Pana Sylwestra Czopka cmentarzysko w Pysznicy funkcjonowało mniej więcej w tym samym czasie co gród w Biskupinie. W Jastkowicach, w okolicach Ludianu, przypadkowo znalezione zostały materiały krzemienne (m.in. skrobacze, wióry, drapacze) pochodzące z epoki kamienia. W Kłyżowie opisanych zostało 8 stanowisk archeologicznych w tym dwa cmentarzyska ciałopalne. Jedno przebadane w 1974 r., a drugie w 1992 r. – powstanie obu zostało określone na wczesną epokę żelaza. Poza badaniami wykopaliskowymi przeprowadzone zostały badania powierzchniowe. W ramach tych badań opisane zostało Archeologiczne Zdjęcie Polski. Obszar gminy Pysznica badany był w ramach arkusza 92-77. Na terenie gminy Pysznica znalezione zostały również dwie monety rzymskie (IV w. n.e.), które są przechowywane w Muzeum Archeologicznym w Krakowie.
„Korzenie” miejscowości wchodzących w skład gminy Pysznica do tej pory nie zostały dokładnie zbadane, a historia opisana. Tematyka ta ciągle czeka na kogoś, kto uporządkuje i uzupełni fakty. Nieoceniony wkład w obecną wiedzę na temat lokalnej historii wniosły opracowania Pana Bronisława Cmeli, Pani Grażyny Kołacz – Antosik oraz Pani Marii Ragan.

Oprócz dokumentów źródłowych powstanie Jastkowic, Pysznicy oraz Studzieńca opisują legendy.

W dokumentach historycznych znaleźć można informację, iż Jastkowice powstały na mocy przywileju lokacyjnego na prawie niemieckim wydanego przez królową Węgier i Polski Elżbietę w 1375 roku. Dzisiejsza Pysznica powstałą na mocy przywileju lokacyjnego, który wystawił Serafinowi Dobaniowskiemu dnia 12 lipca 1558 roku król Polski Zygmunt II August. Najstarsza wzmianka o istnieniu Kłyżowa pochodzi z roku 1604 r. (Archiwum Metropolitarne w Krakowie – Acta visitationis 1604 r.) z kolejnego dokumentu Villa Klyzow (1606r.) dowiadujemy się, że wieś składała się z 14 gospodarstw, miała własną karczmę i młyn, który pracował okresowo. Od ok. 1665 roku Kłyżów należał do niżańskiego klucza dóbr królewskich – największego z trzech istniejących na terenie Puszczy Sandomierskiej.

W źródłach historycznych jest wzmianka, że w1602 roku powstała w Studzieńcu rudnica, która stanowiła własność królewską.

Bezcenne źródło informacji o historii tych terenów stanowią starannie prowadzone kroniki szkolne. To z nich można dowiedzieć się o trudnych doświadczeniach tutejszych mieszkańców, jakie przeżyli podczas obu wojen światowych. O ucieczce przed wkraczającym wojskiem carskim we wrześniu 1914 roku, o walkach frontowych, o zabłąkanych kulach, od których ginęła ludności cywilna, o drożyźnie i głodzie po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, o czasach odbudowy państwa polskiego. Ze szczegółami można dowiedzieć się o okrucieństwie Niemców podczas okupacji po 1939 roku i samowoli Armii Radzieckiej po wkroczeniu na te tereny w lipcu 1944 roku. Wiele można się dowiedzieć też o czasach PRL-u i o tym, jak ludzie starali się odnaleźć w trudnej rzeczywistości nowego ustroju.
Dzięki tej wiedzy o historii lokalnej, mieszkańcy mogą poznać swoje korzenie i życie swoich przodków.

Źródło: www.pysznica.pl